Στο όρος του Διός

Στάχτες, κόκαλα, ένα ανδρικό χέρι από χαλκό που κρατάει σφιχτά ένα κεραυνό και πολλά άλλα στοιχεία, που αποδεικνύουν θυσίες ζώων αποκαλύφθηκαν στο Λύκαιο όρος της Αρκαδίας, επιβεβαιώνουν τη γνωστή φήμη του περίφημου κέντρου λατρείας του Λύκαιου Δία.

Μετά τη μελέτη θραυσμάτων από αγγεία, που βρέθηκαν στο χώμα, οι αρχαιολόγοι κατέληξαν ότι οι θυσίες πρέπει να τελέσθησαν το 3000 π.Χ., 900 χρόνια πριν καταφτάσουν οι ελληνόφωνοι λαοί που έφεραν μαζί τους τη δική τους θρησκεία.

Η προσέγγιση του αρχαιολογικού χώρου αποτελεί ακόμα και σήμερα πρόκληση. «Πιθανότατα ήταν κάτι σαν προσκύνημα και ένα ταξίδι για όλους όσους λάτρευαν τη θεότητα,» σχολιάζει ο Δρ. Ντέιβιντ Γκίλμαν Ρομάνο από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια των ΗΠΑ. «Ακόμα και σήμερα μπορούμε να νιώσουμε το δέος που προκαλεί αυτό το μέρος.»

Ο Ρομάνο προσθέτει ότι ο Δίας, νεότερος γιος του Κρόνου και της Ρέας, εγγονός του Ουρανού και της Γαίας, υπήρξε ανέκαθεν μετεωρολογικός θεός, ελεγκτής της αστραπής, του κεραυνού και της βροχής.

Η αμερικάνικη αρχαιολογική αποστολή από τα Πανεπιστήμια της Πενσυλβάνια και Αριζόνα, έχει ξεκινήσει από το 2004, με την άδεια του Υπουργείου πολιτισμού. Για να αντιληφθούμε τη σπουδαιότητα αυτού του ερευνητικού προγράμματος θα πρέπει να πούμε πως η προηγούμενη ανασκαφική έρευνα στην περιοχή, έγινε από την ελληνική αρχαιολογική υπηρεσία πριν 100 χρόνια. Συγκεκριμένα, το 1897 από Κ. Κοντόπουλο και το 1902 από τον Κ. Κουρουνιώτη.

Αν και η αρχαιολογική αποστολή βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, έχει ήδη δημοσιευθεί αναφορά για τα τρία πρώτα χρόνια των ανασκαφών στο επιστημονικό περιοδικό Hesperia. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το ανδρικό χέρι που κρατάει σφιχτά τον κεραυνό πιθανότατα αντιπροσωπεύει τον Δία. Το σημαντικό αρχαιολογικό απόκτημα βρέθηκε κοντά σε ένα δείγμα φουλγκουρίτη, ένα υλικό σαν γυαλί, που δημιουργείται όταν κεραυνός λειώσει χώμα ή άμμο. Δεν είναι γνωστό αν σχηματίστηκε εκεί ή έχει μεταφερθεί από άλλο μέρος.

Ο βωμός αυτός περιγράφεται ως ένας σωρός από χώμα («το χώμα γης» αναφέρει ο Παυσανίας) και αποτελεί τμήμα ενός μεγάλου υπαίθριου ιερού, του Διός, που βρίσκεται στην υψηλότερη κορυφή του βουνού, σε μια θέση εξαιρετική, ηλιόλουστη και ολόφωτη με απέραντη θέα σε ολόκληρη σχεδόν την Πελοπόννησο.

Αρχαία γραπτά αποκαλύπτουν ότι τα μέλη της Μυκηναϊκής λατρείας θυσίαζαν ζώα ή ακόμα και ανθρώπους πριν από τη γιορτή. Ο Ρομάνο και οι συνεργάτες του δεν έχουν βρει ακόμα ανθρώπινα οστά στην περιοχή, όμως όπως τονίζουν οι ίδιοι δεν θα ήταν παράξενο.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Λυκαίου Διός βρίσκεται κοντά στο χωριό Άνω Καρυές, 30 χιλ. από τη Μεγαλόπολη. Τα σημαντικότερα μνημεία του είναι το τέμενος του Λυκαίου Διός με το Βωμό και τον περίβολό του, κοντά στην κορυφή του Λυκαίου, και το Στάδιο, ο Ιππόδρομος, οι Δεξαμενές, οι Κρήνες και οι Ξενώνες που βρίσκονται σε ένα μικρό και γαλήνιο οροπέδιο ("Κάτω Κάμπος" ή "Ελληνικό") 3 χιλ. χαμηλότερα.

Το Iερό του Λυκαίου Διός ήταν το σπουδαιότερο και πιο σεβαστό σε όλη την Αρκαδία. Συγχρόνως, στο ίδιο όρος λατρευόταν και ο θεός Πάνα, ο κατ' εξοχή αρκαδικός θεός, ο οποίος σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους ερωτοτροπούσε με την Σελήνη σ'Α ένα σπήλαιο του βουνού.

Οι πιο πρόσφατες ανακαλύψεις επιβεβαιώνουν τα γραπτά του μεγάλου Έλληνα περιηγητή και γεωγράφου Παυσανία, ο οποίος όρισε ως τόπο γέννησης του Δία την Αρκαδία. Άλλοι ιστορικοί τοποθετούν τη γενέτειρα του Διός στην Κρήτη.

Ο Παυσανίας περιγράφει το ιερό του Λυκαίου τον 2ο αι. μ.Χ.: «Στο υψηλότερο σημείο του όρους βρίσκεται ένα εξόγκωμα που υποδηλώνει τον βωμό του Λυκαίου Δία, και από εκεί, φαίνεται σχεδόν όλη η Πελοπόννησος. Μπροστά στο βωμό, υψώνονται δύο κίονες που κάποτε έφεραν επίχρυσους αετούς. Οι θυσίες ήταν μυστικές. Θεώρησα αδιακρισία να μάθω τις λεπτομέρειες. Ας τα αφήσουμε όπως έχουν και όπως προϋπήρξαν».

Οι αρχαιολόγοι, συνεχίζοντας τις έρευνες, ελπίζουν να πέσουν πάνω και σε κάποιο βωμό του Πάνα, τον θεό των Αρκαδικών βουνών.

MSNBC