Ανήθικο, ως έχον τη δύναμη να αμαυρώνει υπολήψεις και ταυτόχρονα ευεργετικό, το κουτσομπολιό πάντα υπήρχε και αποτελούσε βασική ανάγκη κάθε κοινωνίας.
Διάσημοι! Ερωτεύονται, παντρεύονται, απατούν, χωρίζουν, κουτσομπολιά για το ό,τι συμβαίνει στην καθημερινή τους προσωπική ζωή, διαδίδονται από στόμα σε στόμα ή συζητιούνται ακόμα και δημοσίως στην τηλεόραση.
Αν και αρκετοί ειδικοί πιστεύουν ότι αυτή η έκρηξη αντικατοπτρίζει ένα είδος κοινωνικού ρήγματος, στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο από το αποτέλεσμα της σύγκρουσης των μέσων μαζικής ενημέρωσης του 21ου αιώνα με τις προϊστορικές μας συνήθειες.
Οι ψυχολόγοι έχουν αρχίσει να ασχολούνται με το θέμα μόνο την τελευταία δεκαετία, εν μέρει λόγω της δυσκολίας του ορισμού της έννοιας. Οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι το κουτσομπολιό αφορά μια χαλαρή και ανεπίσημη συζήτηση, που αφορά άτομα που δεν είναι παρόντα. Συνήθως το θέμα της συζήτησης ενός κουτσομπολιού αφορά γεγονότα για τα οποία μπορούμε να ασκήσουμε κριτική.
Το κουτσομπολιό τείνει να είναι το ίδιο όπου και εάν εμφανίζεται. Τα κοινωνικά σχόλια ανάμεσα στους συνεργάτες δεν είναι απαραίτητα διαφορετικά από αυτά που γίνονται έξω από το χώρο εργασίας.
Όμως, για ποιο λόγο η προσωπική ζωή κάποιου άλλου αποτελεί τόσο μεγάλο πειρασμό για εμάς; Στο βιβλίο του, Grooming, Gossip, and the Evolution of Language (Harvard University Press, 1996), ο ψυχολόγος Robin Dunbar από το πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ προτείνει ότι το κουτσομπολιό είναι ένας μηχανισμός σύνδεσης των κοινωνικών ομάδων, που εφαρμόζεται από τους αρχαίους χρόνους.
Σήμερα η Sarah R. Wert, από το πανεπιστήμιο του Κολοράντο και ο Peter Salovey από το πανεπιστήμιο του Γέιλ προτείνουν ότι το κουτσομπολιό είναι ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία που έχουμε για να συγκρίνουμε τους εαυτούς μας με τους άλλους. Το μέγα ερώτημα όμως παραμένει: Πως ξεκίνησε το κουτσομπολιό να εξυπηρετεί όλους αυτούς τους σκοπούς;
Όταν οι εξελικτικοί ψυχολόγοι, οι οποίοι πιστεύουν ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς περιόδου εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής, ανιχνεύουν ένα στοιχείο, το οποίο είναι κοινό σε όλους τους ανθρώπους όλων των ηλικιών, εποχών και πολιτισμών, συνήθως υποπτεύονται ότι έχουν πέσει πάνω σε ένα ζωτικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσης.
Οι εξελικτικές προσαρμογές, που μας βοηθούν όχι μόνο να επιβιώσουμε αλλά και να εξελιχθούμε στο προϊστορικό μας περιβάλλον, συμπεριλαμβάνουν την εκτίμηση μας για το χώρο που ζούμε, την τροφή μας και τους ανθρώπους που έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Είναι φανερό, για τους περισσότερους από εμάς, η διαμονή σε περιοχές που έχουν να προσφέρουν αγαθά στους κατοίκους της, οι τέλειοι σύντροφοι που μπορούν να μας βοηθήσουν να ανταπεξέλθουμε και να μεγαλώσουμε υγιή παιδιά είναι κάτι που η εξέλιξη έχει επιλέξει για εμάς. Ίσως να μην είναι ξεκάθαρο εξαρχής, όμως το ενδιαφέρον για το κουτσομπολιό μπορεί να είναι τόσο σημαντικό όσο οι προηγούμενοι παράγοντες για την εξέλιξη μας. Εάν σκεφτούμε όλους τους παράγοντες που μας βοήθησαν να επιτύχουμε στο προγονικό μας κοινωνικό περιβάλλον, μάλλον η παραπάνω άποψη δεν μοιάζει και τόσο απόμακρη.
Απ'Α όσα μπορούν να πουν οι επιστήμονες, οι πρόγονοι μας έζησαν σε σχετικά μικρές ομάδες ατόμων που όλοι γνωρίζονταν μεταξύ τους. Οι ξένοι ήταν μάλλον ένα σποραδικό φαινόμενο. Οι άνθρωποι των σπηλαίων θα έπρεπε να συνεργαστούν με κάποιες ομάδες για να αντιμετωπίσουν κάποιες άλλες, όμως θα έπρεπε να αναγνωρίσουν ότι τα ίδια τα μέλη της ομάδας τους γίνονταν οι αντίπαλοι τους όταν θα έπρεπε να ανταγωνιστούν για τα περιορισμένα αποθέματα μιας περιοχής.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι πρόγονοι μας αντιμετώπισαν αρκετά επίμονα προβλήματα προσαρμογής και κατάφεραν να κρίνουν ποιος ήταν ένας αξιόπιστος συνεργάτης και ποιος όχι, ποιος ήταν ένας καλός σύντροφος έτσι ώστε να επιτύχουν στις φιλίες, τις συμμαχίες και στις οικογενειακές σχέσεις τους.
Η κοινωνική νοημοσύνη που είναι απαραίτητη για την επιτυχία σε αυτό το περιβάλλον απαιτούσε την ικανότητα της πρόβλεψης και της επενέργειας στη συμπεριφορά των άλλων. Έτσι, το έντονο ενδιαφέρον για τις προσωπικές δραστηριότητες κάθε ατόμου θα μπορούσε να αφορά ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες.
Με λίγα λόγια, οι άνθρωποι εντυπωσιάζονταν από τη ζωή των άλλων που ήταν απλά πιο επιτυχημένοι και τα γονίδια αυτών των ατόμων είναι που μεταφέρθηκαν μέσα στους αιώνες. Είτε μας αρέσει είτε όχι, η ανικανότητα μας να εγκαταλείψουμε το κουτσομπολιό είναι μέρος του εαυτού μας όπως ακριβώς η ανικανότητα μας να αντισταθούμε στα γλυκίσματα ή στο σεξ.
Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις που συνηγορούν στο ότι εάν το κουτσομπολιό είναι ελεγχόμενο τότε μπορεί να δώσει μια θετική ώθηση στην κοινότητα. Σε μια μελέτη που εκδόθηκε το 2004, ο Roy F. Baumeister από το πανεπιστήμιο της Φλόριντα και οι συνάδελφοι του κατέληξαν ότι το κουτσομπολιό μπορεί να αποτελέσει ένα τρόπο μάθησης των άγραφων νόμων των κοινωνικών ομάδων και πολιτισμών.
Το κουτσομπολιό είναι επίσης ένας ευέλικτος τρόπος για να υπενθυμίζουμε στα μέλη της ομάδας τη σημασία των κανόνων και των αξιών της κοινωνικής ομάδας.
Η ενασχόληση με την προσωπική ζωή των άλλων μπορεί να είναι μια αποτελεσματική τακτική της αποκάλυψης των άλλων και ένας χρήσιμος τρόπος ελέγχου των ατίθασων μελών της ομάδας, που αποσκοπεί στην εκμετάλλευση του κοινωνικού συνόλου.
Αγαπημένα κουτσομπολιά
Σύμφωνα με έναν από τους πρώτους επιστήμονες που ασχολήθηκαν με το θέμα, τον ανθρωπολόγο Jerome Barkow από το πανεπιστήμιο Dalhousie, θα πρέπει να ενδιαφερόμαστε περισσότερο για πληροφορίες που αφορούν άτομα που έχουν μεγαλύτερη σημασία για εμάς: αντίζηλοι, συγγενείς, εραστές, συνεργάτες και πρότυπα, των οποίων η συμπεριφορά μπορεί να μας επηρεάσει.
Υπάρχουν ένα σωρό λόγοι για τους οποίους το ενδιαφέρον μας για κάποια άτομα του ίδιου φύλου θα πρέπει να είναι πιο έντονο. Άνθρωποι του ίδιου φύλου, που βρίσκονται στην ίδια ηλικία με εμάς, αποτελούν τους κύριους εξελικτικούς ανταγωνιστές μας, τους οποίους θα πρέπει να προσέξουμε.
Επίσης όπως φαίνεται, πληροφορίες οι οποίες έχουν κοινωνική χρησιμότητα μας ενδιαφέρουν πάντα: ξέρουμε τα πάντα για τα σκάνδαλα και τις αποτυχίες των ανταγωνιστών μας ή άλλων υψηλά ιστάμενων προσώπων, επειδή αυτές οι πληροφορίες μπορεί να φανούν χρήσιμες στον κοινωνικό ανταγωνισμό. Από την άλλη, θετικές πληροφορίες για αυτούς τους ανθρώπους τείνουν να μας είναι αδιάφορες.
Ακόμα και εάν μπορούμε να εξηγήσουμε το έντονο ενδιαφέρον μας για τους άλλους ανθρώπους, οι οποίοι είναι κοινωνικά σημαντικοί για εμάς, πως μπορούμε να εξηγήσουμε το φαινομενικά άχρηστο ενδιαφέρον μας για τη ζωή των διάσημων;
Μια πιθανή εξήγηση ίσως είναι το γεγονός ότι οι διασημότητες είναι απλά περιστασιακές υπάρξεις, εξελικτικά. Στα αρχαία χρόνια, ένα διάσημο πρόσωπο σε μια κοινωνική ομάδα ήταν ένα εξέχον και σημαντικό άτομο. Έτσι, η οικειότητα με τους σημερινούς διάσημους, η οποία προωθείται μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ενεργοποιεί τους ίδιους μηχανισμούς που εξελίχθηκαν για να μας κρατάν ενήμερους για τα μέλη της ομάδας.
Στο σύγχρονο κόσμο, οι διάσημοι εξυπηρετούν άλλον έναν σημαντικό κοινωνικό σκοπό. Σε μια ανεπτυγμένη απομονωμένη κοινωνία υψηλής βιομηχανοποίησης, οι διάσημοι καλλιτέχνες ίσως να είναι οι μοναδικοί κοινοί «φίλοι» που μπορεί να έχουμε με τους γείτονες ή τους συνεργάτες μας.
Εντούτοις, το κουτσομπολιό είναι ένα πιο πολύπλοκο και κοινωνικά σημαντικό φαινόμενο απ'Α όσο πιστεύουμε. Όταν το κουτσομπολιό συζητείται σοβαρά, ο στόχος είναι κυρίως η καταπίεση της συχνότητας με την οποία συμβαίνει σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν οι αναμφισβήτητα άσχημες επιπτώσεις που μπορεί να εμφανιστούν στην κοινωνική ομάδα.
Αυτή η τάση, παρόλα αυτά παραβλέπει ότι ο κοινωνικός σχολιασμός είναι μέρος του εαυτού μας και ουσιαστικά μέρος αυτού που μας κάνει να λειτουργούμε ως ομάδα. Ίσως να ήταν καλύτερα εάν βλέπαμε το κουτσομπολιό ως μια κοινωνική ικανότητα παρά ως ψεγάδι, γιατί είναι τέτοιο μόνο όταν ασκούμε αυτή την ικανότητα με το λανθασμένο τρόπο.
The BlogK
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου