Όταν περπατάτε σβήνουν οι λάμπες;

Το περίεργο φαινόμενο με τις λάμπες του δρόμου που σβήνουν καθώς τις περνάμε

Είναι περίπου μεσάνυχτα και κατευθύνεστε προς το σπίτι σας. Ξαφνικά, η λάμπα του δρόμου που βρίσκεται ακριβώς από πάνω σας σβήνει χωρίς εμφανή λόγο και βρίσκεστε στο σκοτάδι. Είναι φυσικό να νιώσετε μια ανατριχίλα. Αλλά τι θα σκεφτόσασταν εάν οι λάμπες του δρόμου εξακολουθούσαν να σβήνουν καθώς περνούσατε από μπροστά τους; Αυτό είναι κάτι που έχει συμβεί σε πολλούς ανθρώπους, τουλάχιστον μια φορά. Πολλοί δε δίνουν σημασία, αλλά για κάποιους άλλους αυτό είναι κάτι περίεργο και αναρωτιούνται μήπως δεν είναι και τόσο τυχαίο, μήπως έχει να κάνει με τους ίδιους. Ίσως ακόμα να υποδηλώνει κάποια επίδραση που ασκούν στις λάμπες.

"Το γεγονός ότι υπάρχουν τόσοι μάρτυρες που ισχυρίζονται μια παρεμβολή στα φώτα του δρόμου (Street Light Interference - φαινόμενο SLI) και που ο ισχυρισμός τους αυτός φαίνεται να είναι ειλικρινής και ανεξάρτητος από άλλες μαρτυρίες ή από κάποια επιτήδευση, ενισχύοντας την πιθανότητα να αποτελεί το γεγονός αυτό ένα περίεργο φαινόμενο, μας ωθεί στο να συνάγουμε πως, ανεξαρτήτως του ποια είναι η φύση του, ως φαινόμενο ισχύει πράγματι." Αυτή ήταν σε γενικές γραμμές η δήλωση του άγγλου συγγραφέα και ερευνητή Hilary Evans που το 1993 ίδρυσε το 'Σχέδιο SLIDE'. Αναφέρει ο Evans: "Το Σχέδιο SLIDE δημιουργήθηκε απλά ως πρώτο βήμα με στόχο τον προσδιορισμό και την αξιολόγηση του φαινομένου αυτού. Το σχέδιο αυτό στοχεύει στο να είναι κάτι παραπάνω από μια ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ εκείνων οι οποίοι ενδιαφέρονται για το φαινόμενο." 

Η ιδέα είναι πως φαίνεται να υπάρχει μια επίδραση που δεν συνάδει με την τρέχουσα γνώση μας για το πώς οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν με τον φυσικό κόσμο και που λαμβάνει χώρα σε συγκεκριμένες περιστάσεις. 

Έχουν προταθεί τέσσερις ερμηνείες για το φαινόμενο SLI:

Αυταπάτη

"Μια πρωταρχική ερώτηση θα πρέπει να είναι η ακόλουθη: συμβαίνει πράγματι το φαινόμενο, ή οι μάρτυρες που ισχυρίζονται ότι το έχουν βιώσει περιγράφουν μια αυταπάτη;" αναρωτιέται ο Evans. "Μέχρι να μπορέσει να εξεταστεί επιστημονικά το φαινόμενο, δεν είναι δυνατό να δοθεί μια αποφασιστική απάντηση σ' αυτή την ερώτηση. Παρολαυτά, το SLI δε μοιάζει με την περίπτωση των μαγικών φαινομένων ή των απαγωγών από μυστηριώδη πλάσματα. Δεν υπάρχει κάποια ψυχολογικού είδους αμοιβή που να συνδέεται μ' αυτό. Οι άνθρωποι που αναζητούν να ενισχύσουν τη φήμη τους με την αναφορά ιδιαίτερων χαρισμάτων δεν έχουν και πολλά να αποκομίσουν με το να κολακεύονται επειδή τους συνέβη το φαινόμενο SLI. Εν τέλει, φαίνεται ιδιαίτερα απίθανο πως όλες οι εμπειρίες SLI αποτελούν αυταπάτες." 

Ενεργειακά πεδία

Κάποιοι πιστεύουν ότι πίσω από τις λάμπες που σβήνουν όταν τις περνάμε κρύβεται κάποιο είδος ενέργειας που εκπέμπεται από το ανθρώπινο σώμα. Αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν ότι το σβήσιμο της λάμπας συνέβη όταν ήταν κουρασμένοι, αγχωμένοι, βιαστικοί ή λυπημένοι. Κάποιοι άλλοι ωστόσο, πιστεύουν ότι πρόκειται για στατικό ηλεκτρισμό που δημιουργείται από το σώμα τους. 

Ωστόσο, το μοναδικό είδος ενέργειας που παράγεται από το ανθρώπινο σώμα, σύμφωνα με την τρέχουσα επιστήμη, προέρχεται από την τροφή και την αναπνοή και χρησιμοποιείται από το σώμα για να κινηθεί, να συντηρηθεί και να εργαστεί. Δεν υπάρχουν άλλες ενέργειες που να παράγονται ή να εκπέμπονται από το ανθρώπινο σώμα (εκτός από τη θερμότητα). Ο στατικός ηλεκτρισμός δεν παράγεται από το σώμα μας αλλά από τη τριβή μεταξύ των αντικειμένων, συνήθως από συνθετικά ρούχα σε στεγνό κλίμα. Για την επικρατούσα επιστημονική θεώρηση, το θέμα της παραγωγής και εκπομπής ενέργειας δεν έχει να κάνει με τις καταστάσεις του νου μας. Ακόμα περισσότερο, ο στατικός ηλεκτρισμός που παράγεται από ένα μπουφάν πολυεστέρα δεν έχει κάποιο μέσο για να αλληλεπιδράσει με τις λάμπες του δρόμου, που συνήθως βρίσκονται αρκετά ψηλότερα από το επίπεδο του δρόμου.

Παραφυσικό φαινόμενο

Το να αποτελεί το SLI ένα παραφυσικό φαινόμενο συγκεντρώνει τις μικρότερες πιθανότητες. Η επιστήμη δεν έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να αποδείξει ότι ο νους μπορεί να προκαλέσει φυσικές επιδράσεις σε απόσταση, κάτι που θα ήταν απαραίτητο για να θεωρήσουμε την επίδραση στις λάμπες του δρόμου ως ένα παραφυσικό φαινόμενο. "Ωστόσο," λέει ο Evans, "το SLI έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα έναντι των περισσότερων ψυχοκινητικών πειραμάτων: οι αποδέκτες της επίδρασης, δηλαδή οι λάμπες των δρόμων, δεν μπορούν να γίνουν θύματα χειραγώγησης." Το μόνο πρόβλημα είναι ότι τα πειράματα που χρειάζονται για να ελεγχθεί το SLI δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθούν εφόσον το φαινόμενο συμβαίνει τυχαία και δεν μπορεί κάποιος να το προκαλέσει με τη θέλησή του. 

Μηχανική επίδραση

"Το γεγονός ότι στο φαινόμενο εμπλέκεται μια μηχανική συσκευή καθιστά λογικό το να προταθεί μια μηχανική ερμηνεία για την εξήγησή του," αναφέρει ο Evans. Αλλά τι είδους εξήγηση; 

Για να απαντήσουμε το παραπάνω, θα πρέπει πρώτα από όλα να προσδιορίσουμε σε ποιο είδος λαμπτήρων αναφερόμαστε. Ο συγγραφέας (Massimo Polidoro) ζήτησε από τον Mario Bonomo, καθηγητή της μηχανικής φωτισμού στο πανεπιστήμιο του Μιλάνο, να τον διαφωτίσει. Σύμφωνα με τον Bonomo, οι πιο συνηθισμένοι, σχεδόν σε όλον τον κόσμο, είναι οι λαμπτήρες ατμών νατρίου. Αυτοί είναι λαμπτήρες εκκενώσεως αερίου, που χρησιμοποιούν νάτριο για να παράγουν φως. Είναι λαμπτήρες πολύ υψηλής φωτεινής απόδοσης, που αποδίδουν ακτινοβολία σχεδόν μονοχρωματική και χρησιμοποιούνται κυρίως στον οδοφωτισμό, καθώς και στον φωτισμό περιοχών όπου η ορατότητα είναι περιορισμένη λόγω ομιχλώδους ατμόσφαιρας. Υπάρχουν δύο είδη τέτοιων λαμπτήρων: υψηλής και χαμηλής πίεσης. Οι λαμπτήρες της χαμηλής πίεσης προκαλούν το χαρακτηριστικό κίτρινο φως, ενώ εκείνοι της υψηλής πίεσης δίδουν ένα πιο λευκό φως που επιτρέπει την αναγνώριση των χρωμάτων στο φως τους. Στον οδοφωτισμό χρησιμοποιούνται κυρίως λαμπτήρες χαμηλής πίεσης. 

"Αυτοί οι λαμπτήρες χρειάζονται τρία με τέσσερα λεπτά για να ανάψουν και ο χρόνος ζωής τους είναι 8,000 ώρες, δηλαδή σχεδόν δύο χρόνια," συνεχίζει ο Bonomo. "Καθώς ένας τέτοιος λαμπτήρας πλησιάζει το τέλος της ζωής του, παρουσιάζει μια συμπεριφορά που θα μπορούσε να εξηγήσει το φαινόμενο SLI. Οι παλαιότεροι λαμπτήρες χρειάζονται περισσότερη τάση από αυτή που λαμβάνουν. Αυτό σημαίνει πως όταν ανάβουν, η τάση είναι επαρκής. Αλλά καθώς πλησιάζουν τη μέγιστη φωτεινότητά τους, η τάση που απαιτείται είναι περισσότερη από αυτή που δέχονται. Αυτό κάνει τους λαμπτήρες να σβήνουν. Στη συνέχεια, για να ανάψουν και πάλι χρειάζεται πρώτα να κρυώσουν, κάτι που διαρκεί μερικά λεπτά. Μετά από αυτό, ο κύκλος διατηρείται μ' αυτόν τον τρόπο μέχρι που να αντικατασταθεί ο λαμπτήρας με έναν καινούργιο." 

Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει το επαναλαμβανόμενο άναμμα και σβήσιμο των λαμπών. Αλλά πως μπορούμε να το εξηγήσουμε όταν αυτό δε συμβαίνει μονάχα σε μια λάμπα αλλά σε όλες τις λάμπες από έναν δρόμο που περνάμε; 

"Υπάρχουν δύο πιθανές αιτίες," λέει ο Bonomo. "Η πρώτη είναι, πως οι λάμπες στον συγκεκριμένο δρόμο έχουν όλες την ίδια ηλικία και έτσι παλιώνουν όλες ταυτόχρονα, προκαλώντας ομαδικούς αλλά τυχαίους κύκλους ανάμματος και σβησίματος. Ωστόσο, εάν οι λάμπες ενός συγκεκριμένου δρόμου σβήσουν όλες μαζί ταυτόχρονα, τότε το πρόβλημα βρίσκεται στη κεντρική ηλεκτρική πλακέτα ελέγχου. Συνήθως υπάρχει μία που ελέγχει όλες τις λάμπες σε ένα συγκεκριμένο τετράγωνο, ή μία κάθε διακόσια τετραγωνικά μέτρα. Μια μείωση τάσης ή ένα χαλασμένο κύκλωμα μπορεί να κάνει όλες τις λάμπες που ελέγχονται από τη συγκεκριμένη πλακέτα να σβήσουν." 

Εν τέλει, εάν η σύνδεση μεταξύ της λάμπας και της υποδοχής της έχει κάποιο πρόβλημα και διακόπτεται για κάποιον λόγο, ακόμα και για ένα κλάσμα δευτερολέπτου, η λάμπα σβήνει και μετά χρειάζεται μερικά λεπτά για να ανάψει και πάλι. Μια σύνδεση, ιδιαίτερα εάν είναι ήδη ελαττωματική, μπορεί να διακοπεί ακόμα και με μια μικρή δόνηση, όπως ένα απαλό σκούντημα στην κολώνα ή ένα μεγάλο φορτηγό που περνάει από το δρόμο, τον αέρα και άλλες τέτοιες μικρές και συνηθισμένες αιτίες.

Η δύναμη της υποβολής

Τα παραπάνω είναι πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες και θα μπορούσαν να εξηγήσουν ικανοποιητικά πολλές περιπτώσεις όπου έχει συμβεί το φαινόμενο SLI. Αλλά για να κατανοήσουμε πλήρως τι μπορεί να συμβαίνει στο φαινόμενο αυτό, είναι σημαντικό να συνυπολογίσουμε τις προκαταλήψεις του παρατηρητή. Ο νους μας έλκεται από σημαντικές συμπτώσεις κι έτσι είναι πολύ πιο πιθανό να το προσέξουμε όταν μια λάμπα του δρόμου σβήνει όταν περνάμε από κάτω, παρά όταν σβήνει σε κάποια απόσταση από εμάς. 

Θα μπορούσε έτσι το φαινόμενο αυτό να αποτελεί το μείγμα από διαφορετικούς φυσικούς παράγοντες. Την φυσιολογική συμπεριφορά των λαμπτήρων που πλησιάζουν στο τέλος της ζωής τους, τις προκαταλήψεις του παρατηρητή, ίσως και κάτι άλλο που δεν έχουμε αναφέρει, όπως το ότι κάποιοι τύποι λαμπτήρων, σαν αυτές που βρίσκονται σε κήπους ή έξω από καταστήματα, έχουν αισθητήρες που τις κάνουν να σβήνουν όταν κάτι που κινείται απομακρυνθεί από τη εμβέλειά τους. Επίσης, υπάρχουν λάμπες με χρονοδιακόπτη που ανάβουν και σβήνουν συγκεκριμένες ώρες. 

Όμως ο Evans πιστεύει ότι υπάρχει κάτι περισσότερο στο SLI και έτσι θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε σα να είναι ένα φαινόμενο που όντως υπάρχει. "Ένας πολύ καλός λόγος είναι, πως μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων αναφέρει την εμπειρία αυτή σα να πρόκειται για την εμπλοκή ενός πραγματικού φαινομένου. Σίγουρα οι άνθρωποι μπορεί να κάνουν λάθος ή να έχουν ψευδαισθήσεις και αυτήν την πιθανότητα θα πρέπει να την έχουμε στο νου μας. Αλλά και αυτή η πιθανότητα θα πρέπει πρώτα να αποδειχθεί πριν την πάρουμε ως δεδομένο και μέχρι να έρθει η ώρα να αποδειχθεί, είναι δίκαιο να δεχτούμε τις καταθέσεις ανθρώπων που ισχυρίζονται ότι βίωσαν τέτοιες εμπειρίες από πρώτο χέρι." 

Το όλο ζήτημα θα μπορούσε ωστόσο να γίνει πραγματικά σημαντικό, όταν το ίδιο πρόσωπο, σε διαφορετικές στιγμές και με διαφορετικές λάμπες, κατά τη διάρκεια μιας συνεπούς χρονικής περιόδου, θα συνέχιζε να παρατηρεί ανώμαλη συμπεριφορά στις λάμπες του δρόμου. Αλλά μέχρι στιγμής, κανείς δε φαίνεται να είχε μια τέτοια εμπειρία.