Στο όνομα μιας συναρπαστικής ανακάλυψης που υποστηρίζει τη θεωρία μιας ανθρώπινης εξέλιξης, που βρίσκει το τέλος της στο σύγχρονο άνθρωπο, μια σύγχρονη έρευνα εξετάζει γενετικά δεδομένα και περιγράφει τα τελευταία 40,000 χρόνια ως μια εποχή αλματώδους εξελικτικής προόδου.
Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης μπορεί να οδηγήσουν σε μια αναπροσαρμογή των επικρατέστερων θεωριών για την ανθρώπινη εξέλιξη, ειδικά από την άποψη του σύγχρονου πολιτισμού, όπου δεν υπάρχει πια η ανάγκη για επιβίωση μέσω γενετικών διαφοροποιήσεων.
Χάρη στην πρόοδο της σύγχρονης ιατρικής, της τεχνολογίας, των τεχνικών γεωργίας και κτηνοτροφίας, της διανομής τροφίμων, των συστημάτων θέρμανσης και ψύξης, κλπ. δεν υπάρχει πλέον η φυσική επιλογή στη ζωή μας, η οποία θα μπορούσε να διαχωρίσει τα ευπροσάρμοστα από τα απροσάρμοστα άτομα.
Η διαφορετική προσαρμοστικότητα των ατόμων, στο περιβάλλον που έχουμε διαμορφώσει, είναι πλέον άνευ σημασίας, καθώς κάνουμε τα πάντα για να διασφαλίσουμε την επιβίωση όλων. Ακόμη και όταν κάποιοι άνθρωποι πεθαίνουν από επιδημίες, η αντίδραση του ιατρικού κόσμου είναι απείρως γρηγορότερη από τη διαδικασία προσαρμογής στη νέα περιβαλλοντική πίεση και επομένως δεν μπορεί να υπάρξει καμία ξεκάθαρη εξέλιξη.
Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν πως η αλματώδης ιατρική και τεχνολογική πρόοδος αυξάνει στην πραγματικότητα τη δράση της φυσικής επιλογής, που οδηγεί την ανθρώπινη εξέλιξη, δημιουργώντας γενετικές αλλαγές από γενιά σε γενιά, με ρυθμούς που δεν έχουν προηγούμενο στην ανθρώπινη ιστορία.
Μια ερευνητική ομάδα, υπό την καθοδήγηση του ανθρωπολόγου John Hawks, από το πανεπιστήμιο Wisconsin-Madison, εκτιμάει ότι η θεωρία της φυσικής επιλογής τα τελευταία 5.000 χρόνια, έχει εφαρμοστεί σε πολύ υψηλότερο βαθμό σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη χρονική περίοδο της ανθρώπινης εξέλιξης.
Πολλές από τις γενετικές τροποποιήσεις αφορούν αλλαγές της ανθρώπινης διατροφής, που πραγματοποιήθηκαν χάρη στην έλευση της γεωργίας και της αντοχής στις επιδημίες και έγιναν ο κυριότερος παράγοντας αφανισμού του ανθρώπινου είδους μετά την ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού.
«Υπό εξελικτικούς όρους, οι πολιτισμοί που αναπτύσσονται αργά βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, όμως η μαζική ανάπτυξη του ανθρώπινου πληθυσμού έχει οδηγήσει σε περαιτέρω γενετικές τροποποιήσεις,» σχολιάζει ο Hawks.
Εκτός από την ιατρική και τεχνολογική πρόοδο, την εξέλιξη θα μπορούσε να προωθεί και η πολιτισμική πρόοδος. Η άποψη αυτή έχει εκφραστεί από τον Christopher Wills του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, ο οποίος στο βιβλίο του "The Runaway Brain" υποστηρίζει πως, κατά το παρελθόν, υπήρξε θετική συσχέτιση μεταξύ της ανθρώπινης κουλτούρας και των γονιδίων μας, που οδήγησε στην ταχεία εξέλιξη της πλέον χαρακτηριστικής ανθρώπινης ιδιότητας, της νόησης.
Αυτό ξεκίνησε όταν τα σχετικώς προηγμένα μυαλά των προγόνων μας τους επέτρεπαν να πετυχαίνουν χάρη στην ευφυΐα τους και όχι τόσο χάρη στα φυσικά τους χαρίσματα.
Ο Wills προχωρεί ακόμη περισσότερο, λέγοντας πως στον σύγχρονο κόσμο κανείς δεν μπορεί να κάνει τα πάντα εξίσου καλά και έτσι το πλεονέκτημα βρίσκεται στα χέρια εκείνων που είναι καλοί σε κάτι και που μόνο ελάχιστοι άλλοι μπορούν να κάνουν. Προβλέπει πως όχι μόνο γινόμαστε εξυπνότεροι, αλλά επιλεγόμαστε σύμφωνα και με το πόσο μεγαλύτερη είναι η διαφοροποίηση στις συμπεριφορές μας.
Παρότι η συσχέτιση ανάμεσα στον πληθυσμό και τη φυσική επιλογή δεν είναι καινούργια ιδέα, η κατάθεση ποσοτικοποιημένων δεδομένων είναι μια νέα και πολύ συναρπαστική προοπτική για την πορεία του Ερευνητικού Προγράμματος ανάλυσης του Ανθρώπινου Γονιδιώματος.
Οι επιστήμονες, εξοπλισμένοι με ηλεκτρονικούς υπολογιστές μεγάλης ισχύος, οι οποίοι τους επιτρέπουν να εντοπίζουν τις διαφορές στις βάσεις του DNA, βρίσκονται ήδη σε καλό σημείο καθώς μέσω της διαδικασίας εντοπισμού αυτών των διαφορών, οι οποίες στη γλώσσα των βιολόγων ονομάζονται σνιπς (SNPs Single Nucleotide Polymorphisms, πολυμορφισμοί ενός νουκλεοτιδίου, μιας βάσης δηλαδή του DNA), έχουν εντοπίσει περί τα 5 από τα 10 -όπως υπολογίζονται- εκατομμύρια SNPs.
Η έρευνα του Hawk επικεντρώνεται σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται ανισορροπία σύνδεσης (LD). Πρόκειται για θέσεις στο γονιδίωμα, όπου οι γενετικές διαφοροποιήσεις πραγματοποιούνται πιο συχνά από το αναμενόμενο και πιθανές εξηγήσεις είναι η εκλεκτική υπεροχή, οι μετακινήσεις και μείξεις των πληθυσμών και οι τυχαίες παρεκκλίσεις.
Οι ερευνητές αναγνώρισαν πρόσφατες γενετικές αλλαγές, ανακαλύπτοντας εκτεταμένες αλληλουχίες πρωτεϊνικών βάσεων που συνδέονται. Λόγω του ότι το ανθρώπινο DNA αναδιοργανώνεται μέσω του ανασυνδυασμού γονιδίων, ένα συνεχές τμήμα LD είναι συνήθως ένδειξη παρουσίας φυσικής επιλογής. Η ανισορροπία σύνδεσης απομακρύνεται γρήγορα καθώς ο ανασυνδυασμός πραγματοποιείται σε όλες τις γενιές. Η ανακάλυψη, λοιπόν, αυτού του συνεχούς τμήματος αποτελεί ένδειξη πρόσφατης προσαρμογής.
Συνεχίζοντας με αυτή την έρευνα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ενδείξεις πρόσφατης φυσικής επιλογής σε περίπου 1.800 γονίδια ή περίπου στο 7% του ανθρώπινου γονιδιώματος.
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας μπορούν να ερμηνευθούν με ποικίλους τρόπους. Για παράδειγμα, υπάρχουν ενδείξεις για σκελετικές αλλαγές, που δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι άνθρωποι γίνονται πιο μικροί, με τον εγκέφαλο και τα δόντια τους να ακολουθούν την ίδια πορεία. Αυτό σημαίνει ότι το μέγεθος και η δύναμη δεν είναι πια το κλειδί για την επιβίωση.
Ο Hawks ισχυρίζεται όμως ότι άλλες προοπτικές εξέλιξης διαφαίνονται στον ορίζοντα, καθώς οι γενετικές αλλαγές αυτή τη φορά καθοδηγούνται από τις τεράστιες αλλαγές στον ανθρώπινο πολιτισμό. Ένα καλό παράδειγμα είναι η λακτάση, ένα ένζυμο απαραίτητο για την πέψη της λακτόζης. Η λακτόζη είναι ένας από τους υδατάνθρακες (σάκχαρα) που περιέχονται στο γάλα της αγελάδας και στις βρεφικές τροφές, που βασίζονται στο γάλα της αγελάδας.
Το γονίδιο αυτό συνήθως μειώνεται και σταματάει τη δράση του κατά την εφηβική ηλικία του ατόμου. Ωστόσο, οι βόρειοι Ευρωπαίοι παρουσίασαν διαφοροποίηση του γονιδίου που τους επιτρέπει να καταναλώνουν γάλα σε όλη την ενήλικη ζωή τους, μια σχετικά νέα προσαρμογή, που συνδέεται με την πρόοδο της κτηνοτροφίας.
«Ένα από τα μεγαλύτερα μονοπάτια της φυσικής επιλογής σχετίζεται με την αντοχή στις ασθένειες,» αναφέρει ο Hawks. Καθώς οι άνθρωποι ξεκίνησαν να ζουν σε μεγαλύτερες ομάδες και εγκαταστάθηκαν μόνιμα σε ένα μέρος πριν από 10.000 χρόνια, επιδημίες όπως η ελονοσία, η ευλογιά και η χολέρα άρχισαν να κάνουν την εμφάνιση τους και αύξησαν δραματικά το ρυθμό θνησιμότητας του ανθρώπου.
«Υπάρχουν πολλοί παράγοντες υπό την σκέπη της φυσικής επιλογής που το καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολο για τους παθογόνους μικροοργανισμούς να μας σκοτώσουν,» λέει ο Hawks.
Η αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού προκαλεί την επίσπευση της αλλαγής, δικαιώνοντας τον Δαρβίνο. Όταν ο Κάρολος Δαρβίνος έγραψε στην «Καταγωγή των Ειδών» για τις προκλήσεις της ανάπτυξης των ζώων, τόνιζε πάντα το πλήθος της αγέλης ως έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες επιτυχίας, επειδή οι μεγάλοι πληθυσμοί εμφανίζουν μεγαλύτερη γενετική διαφοροποίηση.
Ο παραλληλισμός με τον άνθρωπο είναι εμφανής: Ο ανθρώπινος πληθυσμός αναπτύχθηκε από μερικά εκατομμύρια άτομα πριν από 10.000 χρόνια σε περίπου 6,5 δις σήμερα. Πριν από αυτή την εποχή, ο πληθυσμός ήταν τόσο περιορισμένος, για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, που η φυσική επιλογή λάμβανε χώρα με πολύ αργό ρυθμό.
«Το εκπληκτικό με τον άνθρωπο είναι ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα ήμασταν απλά ένα περιορισμένο είδος σε μια γωνιά της Αφρικής και τίποτα δεν έδειχνε ότι θα αποκτούσαμε τη δυναμική που έχουμε σήμερα. Οι πρόσφατες αλλαγές στην ιστορία μας ως είδος είναι εκπληκτικές.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου